SPLIT PAYMENT w 2018
KOMPLEKSOWE OMÓWIENIE ZMIAN W VAT W 2018 ROKU
Poprawiona wersja nowelizacji ustawy o VAT przewiduje, że nowe przepisy o podzielonej płatności wejdą w życie później niż zakładano. Mają bowiem zacząć obowiązywać nie od 1 stycznia 2018 r., lecz trzy miesiące później.
Będą też bardziej korzystne dla podatników.
Podatnicy szybciej otrzymają zwrot VAT
W projekcie wprowadzono regulację polegającą na zmianie art. 87 ustawy o VAT, zgodnie z którą jeżeli podatnik wystąpi z wnioskiem złożonym wraz z deklaracją podatkową o zwrot różnicy podatku na rachunek VAT, wówczas taki zwrot będzie mu dokonany w terminie 25
dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia. Co istotne, chodzi o zwrot wnioskowanej przez podatnika kwoty nadwyżki podatku naliczonego, niezależnie od tego, czy faktury z których wynika wykazany podatek naliczony, zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej
płatności, czy też nie. Oznacza to, że nawet jeżeli podatnik w ogóle nie dokonywał płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności w danym okresie rozliczeniowym, to i tak będzie mógł zawnioskować o zwrot całej różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT w przyspieszonym terminie. Projekt nie przewiduje, aby naczelnik urzędu skarbowego miał możliwości dokonania przedłużenia tego zwrotu celem jego weryfikacji.
Co ważne – tylko i wyłącznie od woli podatnika będzie zależało, czy wystąpi o zwrot różnicy podatku naliczonego na rachunek VAT oraz jaką kwotę tej różnicy będzie chciał otrzymać na rachunek VAT. Projekt nie zmienia bowiem ogólnych zasad zwrotu podatku naliczonego,
wynikających z art. 87 ustawy o podatku od towarów i usług. Zatem podatnik będzie mógł otrzymywać zwroty według zasad ogólnych, na swój rachunek rozliczeniowy. Jednocześnie projekt zakłada dokonywanie zwrotu różnicy podatku na rachunek VAT podatnika i zwrot ten będzie dokonywany przez urząd skarbowy za pośrednictwem rachunku zgłoszonego do zwrotu z użyciem komunikatu przelewu, w którym urząd skarbowy wskaże następujące informacje: kwotę odpowiadającą zwracanej kwocie różnicy podatku oraz numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku.
Zamiany w zapłacie VAT od WNT paliw silnikowych
Wprowadzono również możliwość dokonywania między rachunkami VAT zapłaty podatku przez podatników dokonujących wewnątrz wspólnotowego nabycia paliw silnikowych. Przelew środków na zapłatę podatku odbywać się będzie poprzez użycie komunikatu przelewu, w którym podatnik wskaże: kwotę wpłacanego podatku oraz numer dokumentu związanego z płatnością wystawionego przez płatnika, o którym mowa w art.17a ustawy o VAT. Projekt dopuszcza bowiem, w celu poprawy płynności finansowej podatników, żeby zapłata podatku przez podatników, o których mowa w art. 103 ust. 5a ustawy była dokonywana z rachunku VAT podatnika na rachunek VAT płatnika.
Podzielona płatność VAT
Głównym celem tej nowelizacji jest jednak wprowadzenie do systemu VAT mechanizmu podzielonej płatności (split payment). W tym celu do ustawy o VAT dodanie zostanie art. 108a.
Przepis ten reguluje zasadę stosowania mechanizmu podzielonej płatności. W konsekwencji podatnicy, którzy otrzymają fakturę z wykazaną kwotą podatku, przy dokonywaniu płatności za nabyte towary lub usługi, będą mogli zastosować mechanizm podzielonej płatności.
Nowe regulacje zakładają dobrowolność w stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Inicjatywa w tym zakresie zostaje pozostawiona nabywcy towarów lub usług.
Podzielona płatność nie dla pustych faktur
Należy zauważyć, że mechanizm podzielonej płatności nie będzie miał zastosowania do faktury wskazanej w art. 108 ust. 1 ustawy o VAT, czyli tzw. „pustej” faktury, która nie dokumentuje faktycznie dokonanych czynności. Wyłączenie takie ma uniemożliwić podatnikowi (nabywcy)
biorącemu udział w oszustwie podatkowym celowe uwiarygodnienie takiej faktury, poprzez dokonanie zapłaty w mechanizmie podzielonej płatności. Należy przy tym wskazać, że mechanizm ten nie dotyczy sytuacji, w której nabywca nabył towar lub usługę i tylko występuje
problem tzw. należytej staranności przy tym nabyciu. Co do zasady, zapłata w mechanizmie podzielonej płatności jest przesłanką niemal wskazującą na dochowanie należytej staranności.
Regulacja ta dotyczy sytuacji, w której nabywca wie, że otrzymuje pustą fakturę, ponieważ np. nabył samą fakturę w celu zwiększenia swoich kosztów podatkowych i obniżenia zobowiązania w VAT.
Istota mechanizmu split payment
Mechanizm podzielonej płatności będzie polegać na tym, że płatność za nabyty towar lub usługę będzie dokonywana przy użyciu przelewu w taki sposób, że zapłata całości lub części kwoty odpowiadającej wartości sprzedaży netto będzie płacona przez nabywcę na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku, natomiast pozostała zapłata odpowiadająca całości lub części kwoty VAT, będzie płacona na rachunek VAT. Będzie to specjalne konto, na którym będą gromadzone środki pieniężne z tytułu zapłaty dostawcy kwot VAT wskazanego w otrzymanej fakturze, jak również z tytułu zwrotu tego podatku przez urząd skarbowy.
Mechanizm podzielonej płatności będzie miał zastosowanie również do zapłaty dokonywanej przed dokonaniem dostawy towarów lub wykonaniem usługi (przedpłaty, zaliczki, zadatki), pod warunkiem otrzymania przez nabywcę faktury na taką płatność. Na przelewie będzie bowiem trzeba wskazać numer faktury, w związku z którą dokonywana jest płatność.
Przepisy dopuszczają wystawianie faktur nawet na 30 dni przed otrzymaniem zaliczki.
Zatem nie ma najmniejszych przeszkód, żeby rozliczenie zaliczki następowało na podstawie już wystawionej faktury, w mechanizmie podzielonej płatności.
Zakres informacji na przelewie
Nowe regulacje wskazują zakres wymaganych informacji, które będą wskazywane przy dokonywaniu płatności z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności przy użyciu komunikatu przelewu, a mianowicie:
1. kwotę odpowiadającą całości lub części kwoty podatku wynikającej z faktury,
2. kwotę odpowiadającą całości lub części wartości sprzedaży brutto,
3. numer faktury lub faktury korygującej, której dotyczy płatność,
4. numer, za pomocą którego dostawca towaru lub usługodawca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku,
`5. numer, za pomocą którego nabywca towaru lub usługobiorca jest zidentyfikowany na potrzeby podatku w przypadkach wystawiania faktury korygującej przez dostawcę towaru lub usługodawcę.
Parametry techniczne przelewu nie będą gdzie indziej regulowane. Nowela wskazuje wyraźnie zakres informacji, który będzie musiał zostać zawarty w przelewie.
Techniczne wymagania dotyczące przelewów w systemie Elixir, czy SORBNET2 nie są regulowane żadnym aktem prawa powszechnie obowiązującego, zatem nie ma potrzeby ani możliwości, żeby regulować techniczne wymagania dla przelewu stosowanego w metodzie podzielonej płatności.
Jak w praktyce będzie wyglądało skorzystanie z podzielonej płatności
Płatność przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności nastąpi poprzez użycie komunikatu przelewu. Podatnik – nabywca w dalszym ciągu będzie wypełniał jeden dokument, tj. komunikat przelewu, na którym wskazane będą dwie kwoty: kwota wartości sprzedaży brutto oraz kwota podatku. Bank dokona natomiast czynności mających na celu przekazanie wpłacanej kwoty na właściwe konta podatnika – dostawcy, a mianowicie kwotę wartości sprzedaży netto na rachunek rozliczeniowy dostawcy towarów lub usługodawcy w banku albo na rachunek dostawcy towarów lub usługodawcy w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, zaś kwotę podatku na rachunek VAT podatnika – dostawcy. Mechanizm podzielonej płatności będzie miał zastosowanie dla pojedynczej faktury.
Nowelizacja nie przewiduje możliwości stosowania mechanizmu podzielonej płatności do dokonywania zapłaty w innych formach niż przelew (np. zapłata gotówkowa, karty płatnicze).
Kiedy odpowiedzialność solidarna
Mechanizm podzielonej płatności będzie zasadniczo stosowany przez nabywcę, który będzie dokonywał płatności swojemu dostawcy w sposób określony w przepisach ustawy o VAT.
Jednakże w przypadku zaistnienia sytuacji, w której płatność zostanie dokonana przy użyciu przelewu na rzecz podatnika innego niż dostawca towarów lub usługodawca, podatnik na rzecz którego dokonano takiej płatności odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za niezapłacony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek, wynikający z tej dostawy towarów lub świadczenia usług.
Odpowiedzialność solidarna będzie wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze w kwocie, odpowiadającej wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT. Regulacja ta ma na celu uniemożliwienie działań zmierzających do niepłacenia podatku przy jednoczesnym dopuszczeniu płatności w schematach np. factoringu – pod warunkiem, że płatności te będą
przechodziły przez rachunek VAT nabywcy, faktora oraz faktoranta.
Co z nadwyżką na rachunku VAT
Nowelizacja zawiera także regulacje dla przypadków, w których u podatników będzie dochodziło do odkładania się środków pieniężnych na rachunku VAT. Przewiduje się w takich sytuacjach prawo podatnika do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przelewu środków zgromadzonych na jego rachunku VAT, na jego rachunek rozliczeniowy prowadzony dla celów działalności gospodarczej.
Podatnik w złożonym wniosku będzie określał wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy.
W praktyce podatnik będzie wskazywał górną granicę tej kwoty, ponieważ złożenie wniosku do urzędu skarbowego nie będzie blokowało możliwości wykorzystywania środków zgromadzonych na rachunku VAT do np. zapłaty kontrahentom. W konsekwencji kwota zgromadzona na rachunku VAT na dzień realizacji postanowienia może być inna, niż kwota na dzień złożenia
Uwolnienie środków finansowych w ten sposób będzie dokonywane wyłącznie na wniosek podatnika, który będzie podlegał weryfikacji przez naczelnika urzędu skarbowego.
Wniosek w tym zakresie będzie wszczynał postępowanie o uzyskanie zgody na uwolnienie środków.
Termin zwolnienia nadwyżki środków na rachunku VAT
Naczelnik urzędu skarbowego w terminie 60 dni (w drodze postanowienia na które będzie służyło zażalenie) będzie wyrażał zgodę na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT, na wskazany przez podatnika rachunek rozliczeniowy i w tym będzie wskazywał (określał) wysokość tych środków, jaka ma zostać przekazana na rachunek rozliczeniowy .
Proponowany 60-cio dniowy termin na weryfikację wniosku pozwoli naczelnikowi urzędu skarbowego dokonać tej weryfikacji i nie odbiega od generalnego terminu zwrotu różnicy podatku na zasadach ogólnych. Urząd skarbowy musi mieć odpowiedni czas na weryfikację rozliczeń VAT podatnika, który zamierza uwolnić środki z rachunku VAT. Ograniczenie swobodnej dyspozycji środkami na rachunku VAT w sposób inny niż na zapłatę VAT kontrahentowi lub do urzędu skarbowego, jest bowiem istotą systemu podzielonej płatności.
W koncepcji podzielonej płatności chodzi o to, żeby podatnik nie miał swobodnego i szybkiego dostępu do środków odpowiadających kwocie VAT z faktury po to, aby nie mógł zniknąć z nierozliczonym, zagarniętym dla siebie VAT.
Prognozuje się, iż sytuacje, gdzie podatnicy będą występowali o uwolnienie środków z rachunku VAT będą należały do rzadkości. Środki zgromadzone na tym rachunku cały czas będą, bowiem w obrocie. Podatnik będzie mógł nimi opłacać zobowiązania z tytułu faktur zakupowych. Jeżeli z rozliczenia miesiąca okaże się, że podatnik musi zapłacić podatek należny za dany okres, to do zapłaty podatku użyte będą środki z rachunku VAT. Co ważne – wydane postanowienie będzie doręczane podatnikowi i bankowi na ogólnych zasadach doręczeń.
Bank po otrzymaniu takiego postanowienia, będzie zobligowany do niezwłocznego przekazania środków w określonej w postanowieniu wysokości.
W przypadku, gdy kwota wskazana w postanowieniu przewyższa wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT na dzień realizacji tego postanowienia – bank przekaże środki do wysokości salda na tym rachunku. W takiej sytuacji będzie uznawało się, iż postanowienie
zostało zrealizowane w całości (nowelizacja art. 62c ust. 10 ustawy Prawo bankowe).
Kiedy fiskus odmówi uwolnienia nadwyżki z rachunku Naczelnik urzędu skarbowego w drodze decyzji będzie mógł nie wyrazić zgody na przekazanie środków odpowiadających wysokości posiadanej przez podatnika zaległości podatkowej w podatku wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień wydania decyzji.
Chodzi tu również o sytuację, gdy podatnik w złożonym wniosku określi wysokość środków zgromadzonych na rachunku VAT, jaka ma zostać przekazana na wskazany przez niego rachunek rozliczeniowy w kwocie niższej lub równej wysokości posiadanej przez niego (istniejącej, a więc wynikającej w szczególności z ostatecznej decyzji określającej zaległość) zaległości podatkowej w podatku, wraz z odsetkami za zwłokę, istniejącej na dzień złożenia wniosku.
Należy pamiętać, że środki odpowiadające wysokości posiadanych zaległości (wraz z odsetkami za zwłokę) pozostaną nadal na rachunku VAT, którymi podatnik dysponuje na zasadach określonych w dodanych przepisach. Naczelnik urzędu skarbowego i inni wierzyciele będą mogli wobec tych środków podejmować czynności egzekucyjne. Co ważne – nowe przepisy nie przewidują automatycznego „przejmowania” środków zgromadzonych na rachunku VAT przez urzędy skarbowe. Fiskus w drodze decyzji nie wyrazi zgody na przekazanie środków zgromadzonych na rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy podatnika jeśli:
1) wystąpi uzasadniona obawa, że zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku nie zostanie wykonane, w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań z tytułu tego podatku lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku, które mogą utrudnić lub udaremnić egzekucję lub
2) w trakcie prowadzonego wobec podatnika postępowania podatkowego w zakresie podatku zajdzie uzasadniona obawa określenia zaległości podatkowej lub ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego, lub
3) zajdzie uzasadniona obawa wystąpienia zaległości podatkowej w podatku.
Korzyści i zachęty dla podatników
Nowelizacja przewiduje także system zachęt dla tych podatników, którzy podejmą decyzję o dobrowolnym stosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. W przypadku zapłaty danej faktury przy zastosowaniu metody podzielonej płatności, nie będą miały zastosowania przepisy
o odpowiedzialności solidarnej, zawarte w dziale Xa oraz nie będą miały zastosowania regulacje związane ze stosowaniem sankcji, określonych w art. 112b ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 oraz art. 112 c ustawy o VAT.
Dodatkowo przewiduje się rezygnację ze stosowania art. 56b Ordynacji podatkowej, który ustanawia podwyższoną stawkę odsetek za zwłokę w odniesieniu do zaległości w VAT powstałej w wyniku złożonej deklaracji podatkowej, w której podatnik wykazał kwotę podatku naliczonego, której co najmniej niż 95% wynika z faktur, które zostały zapłacone z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.
Stanowi to dodatkową zachętę do korzystania z nowego mechanizmu. Wysoki tj. min. 95% poziom korzystania z mechanizmu podzielonej płatności ma mieć zastosowanie do podatników, którzy ten mechanizm będą traktować jako główny mechanizm dokonywania płatności. W celu uniemożliwienia wykorzystywania tego przepisu dla celów zabezpieczenia swojego ryzyka w VAT wprowadzono regulację zgodnie, z którą podatnik może nie naliczać podwyższonych odsetek do zaległości w podatku nieprzekraczającej dwukrotności
kwoty podatku naliczonego, wykazanej w złożonej deklaracji podatkowej.
Chodzi tu o uniknięcie sytuacji, w której podatnik będzie chciał uchylić się od zapłaty wyższych odsetek poprzez manipulowanie kwotami VAT naliczonego w deklaracji.